W tym roku
mija 120 lat kolei transwersalnej!
Wstęp.
W 1884 zbudowano kilka linii kolejowych: Cadca-Zwardoń-Żywiec-Sucha-Chabówka-Limanowa-Nowy Sącz (z odgałęzieniem Sucha-Skawina-Podgórze – obecnie Kraków Płaszów, oraz Skawina-Oświęcim), Stróże-Jasło-Sanok-Zagórz (z odgałęzieniem do Gorlic) oraz (Stanisławów)-Chryplin-Buczacz-Czortków-Husiatyń. Pozostałe odcinki były gotowe wcześniej (Nowy Sącz-Stróże jako fragment linii Tarnów-Plavec otwarta 1876, Zagórz-Krościenko-Chyrów-Przemyśl jako fragment „Pierwszej Węgiersko-Galicyjskiej Kolei Żelaznej” zbudowanej w 1872, w tych latach zbudowano też kolej Dniestrzańską do Stryja oraz przedłużenie Kolei Karola Ludwika do Stanisławowa).
Tak więc 120 lat temu oddano do użytku łącznie 555km linii które razem z wymienionymi wyżej istniejącymi odcinkami utworzyły strategiczny ciąg komunikacyjny przecinający całą Galicję. Stąd nazwa tej kolei.
Mapka sytuacyjna ([1], dorysowałem fragment na Ukrainie)
Prywatną linię Chabówka-Zakopane zbudowano prawie 20 lat później. Względy historyczno-terenowe spowodowały taki a nie inny układ linii i układów torowych – aby dojechać z Krakowa do Zakopanego należy 3x zmienić kierunek biegu pociągu, a odległość Kraków-Zakopane 100km w linii prostej oznacza 150km i 3-4 godziny jazdy pociągiem. Również trasa Kraków-Nowy Sącz jest dosyć zawiła. Stąd już w latach międzywojennych powstawały koncepcje budowy skrótu z Wieliczki lub Podłęża do Mszany bądź Tymbarku.
Obecnie kolej transwersalna, pierwotnie ciążąca ku stolicy Austro-Węgier, jest porozrywana na mniej lub bardziej ważne kawałki.
Obecnie główne kierunki ciążenia to Katowice-Bielsko-Żywiec-Zwardoń, Kraków-Sucha-Chabówka-Zakopane oraz Kraków-Tarnów-Nowy Sącz-Krynica/Plavec.
Odcinek Kraków-Sucha-Chabówka-Zakopane został zmodernizowany i zelektryfikowany w 1974-75 roku (ale niezbyt efektywna była ta modernizacja bo nie przełożyła się na znaczące skrócenie czasu jazdy). Odcinek Zwardoń-Żywiec został zelektryfikowany w 1986 (z Bielska do Żywca pociągi elektryczne dojechały już w 1970), Żywiec-Sucha w 1990, Chabówka-Rabka w 1992, Marcinkowice-Nowy Sącz-Stróże w 1986, Stróże-Jasło w 1988.
Atmosferę dawnej niezelektryfikowanej kolei wtopionej w piękne górskie krajobrazy, z charakterystycznymi stacjami (niskie ziemne „klepiska” zamiast peronów, szaroniebieskie lub żółte piętrowe budynki z dwuspadowym dachem, semafory kształtowe, oryginalne układy torowe dostosowane do ruchu lewostronnego stosowanego na kolejach austriackich) najlepiej zachowały odcinki Chabówka-Nowy Sącz oraz Zagórz-Krościenko-Chyrów. Niestety linie te, pozostające na uboczu obecnych potoków pasażerskich i towarowych (wciąż malejących za sprawą nieudolności czy wręcz złej woli PKP i rządu), są zagrożone w swoim istnieniu.
Na linii Rabka-Limanowa nie kursują już pociągi (z wyjątkiem może sporadycznych towarowych do Mszany Dln.) – oto historia jednego z odcinków tej linii [3]:
Zardzewiałe tory i opuszczone stacje i posterunki kuszą złodziei i wandalów aby to unicestwić.
Jeśli chodzi o linię Krościenko-Chyrów-Przemyśl, to kiedyś kursowały tam pociągi pospieszne Zagórz-Warszawa. Obecnie pociąg do Zagórza musi jechać z Przeworska na zachód do Rzeszowa, potem na południowy zachód do Jasła, zmieniać kierunek i wracać się na wschód do Zagórza. Powód: niechęć władz ukraińskich do polskiego tranzytu (wygórowane opłaty). Lokalny pociąg do Chyrowa cieszył się dość duża popularnością, ale obecnie z powodu wprowadzenia wiz i budowy drogowego przejścia granicznego jego byt jest zagrożony. Pociągi Sanok-Zagórz-Łupków-Medzilaborce już zostały zawieszone na polskim odcinku.
Teraz
krótka charakteryzacja poszczególnych odcinków ze szczególnym uwzględnieniem
Chabówka-Nowy Sącz.
O datach otwarcia itp. nie będę pisać bo można je znaleźć np. na interaktywnej mapce Jarka Woźnego [3]. Podaję natomiast numer tabeli w sieciowym Rozkładzie Jazdy Pociągów oraz ilość pociągów pasażerskich w tym roku i 10 lat wcześniej.
Niektóre stacje opisane są w [4]
(Cadca)-Zwardoń-Żywiec. [5]
Po II wojnie linia była używana na odcinku Cadca-Skalite w ruchu lokalnym, natomiast do Zwardonia jezdziło sporo pociągów obslugujących miejscowości turystyczne takie jak Węgierska Górka, Rajcza, Rycerka itp. (wyciągi narciarskie, rezerwaty, baza turystyczna, a w dolinie Soły spora gęstość zaludnienia) http://www.rajcza.com.pl
Po rozpadzie Czechosłowacji linia nabrała ważnego znaczenia dla Słowacji (która miała jedyne przejście do Polski w Plavcu) i zaczęto ja modernizować – ale głównie od strony słowackiej.
SRJP 151, 1994 – 16p, 2004: 11 p.
Ważne stacje: Zwardoń (661 mnpm, graniczna), Żywiec (węzłowa), zalew (jez. Żywieckie),
miasto powiatowe 32tys: http://www.wiw.pl/geografia/miasta/termin.asp?et=m_00879
Spis stacji i zdjęcia: odcinka Zwardoń-Żywiec
Zwardoń – za mostem jest
już Słowacja
Laliki
Sól Kiczora
Sól – linia wije się
między górami.
Rycerka
Rajcza Centrum
Rajcza – typowy budynek
stacyjny linii transwersalnej
Milówka Zabawa
Milówka – ta od Golców
Cisiec
Węgierska Górka – również
podobna architektura, ale inne poddasze
Cięcina
Cięcina Dolna
Radziechowy Wieprz –
nieciekawy przystanek
Żywiec
Żywiec-Sucha (Beskidzka)
Do niedawna kursował tu pociąg pospieszny Poznań-Zakopane, skracając znacznie drogę. Obecnie po zdewastowanych torach wloką się EN57, potrzebują ponad godzinę na przebycie 35 km. Ma kursować spalinowy autobus szynowy, bardziej ekonomiczny od elektrycznych ale przestarzałych 3-wagonowych zespołów trakcyjnych. Nieszczęściem tej linii jest też jej podział między woj. Śląskie i małopolskie. Nie ma sensownej możliwości dojazdu rano z Krakowa do Żywca lub innych miejscowości na tej linii!
SRJP 137, 1994 – 13p, 2004: 7.5 p.
Żywiec Sporysz
Pewel Mała
Jeleśnia
Pewel Wielka Centrum
Pewel Wielka
Hucisko
Kurów Suski
Lachowice Centrum
Lachowice
Stryszawa
Sucha Beskidzka
Ważne stacje: Jeleśnia, Hucisko (punkty wypadowe w okoliczne góry), Sucha Beskidzka (węzłowa na linii Kraków-Zakopane, lokomotywownia, karczma Rzym, zamek itp), turyści: zauważalni, miejscowi też, stacja blisko centrum (ale dworzec PKS bliżej). Droga krajowa 98 Wadowice-Rabka, brak dogodnego połączenia drogowego z Krakowem.
Miasto powiatowe 10tys: http://www.wiw.pl/geografia/miasta/termin.asp?et=m_00689
Stacja Sucha Beskidzka.
Stacja Sucha Beskidzka od
strony ulicy.
Sucha-Chabówka
Fragment ciągu Kraków-Sucha-Chabówka-Nowy Targ-Zakopane.
Jeżdżą tu osobowe, pospieszne a nawet ekspresy, ale pustawe bo autobusem do Zakopanego znacznie szybciej (podobno ludzie jadąc z Warszawy wysiadają w Krakowie i przesiadają się na autobus). Kolej próbuje konkurować poprzez promocje (pospieszny w cenie osobowego) ale i tak jest drożej niż PKS a tym bardziej prywatny bus, chyba że ktoś ma zniżkę.
Kolej doceniana jest dopiero przy powrotach z wczasów, sylwestra itp, gdy zakopianka zamienia się w gigantyczny 8-mio godzinny 100km korek.
SRJP 135, 1994 – 20p, 2004: 26 p ale wiele sezonowych, a niektóre odwołane.
Ważniejsze stacje: Maków Podchalański, Jordanów, Chabówka k. Rabki (węzłowa, była lokomotywownia a obecnie skansen).
http://www.chabowka.com/ochabowce.htm
Maków Podhalański – OKz32-2 na jeździe próbnej po odbudowie w 1992.
Juszczyn
Kojszówka
Osielec
Bystra Podhalańska
Jordanów
Skawa
Skawa Środkowa
Chabówka
Na stacji Chabówka, podobnie jak w Suchej i Płaszowie, trzeba mienić kierunek aby dojechać do Zakopanego.
Niektóre pociągi (zespoły trakcyjne) dojeżdżają do Rabki i tam zmieniają kierunek.
http://www.skansen.koti.pl/indexpl.shtml
Skansen posiada wiele unikalnych eksponatów – lokomotywy parowe, spalinowe, elektryczne, wagony osobowe i towarowe, infrastrukturę, eksponaty wąskotorowe, drezyny i inne ciekawe rzeczy. Samych lokomotyw jest około 50.
Niektóre eksponaty są sprawne i pokrótce zreferuję ich możliwości trakcyjne:
Parowozy
Ty2 – produkowana przez Niemców w czasie II wojny światowej tzw. lokomotywa wojenna (Kriegslok) – najliczniejsza seria lokomotyw na świecie (ok. 4000 sztuk wykonywanych równocześnie w wielu krajach), w Polsce jeździło ponad 1400szt. Stosowany zarówno do pociągów towarowych jak i osobowych a sporadycznie nawet pospiesznych, 5 osi napędnych, konstrukcja tendra umożliwia jazdę 80km/h w obu kierunkach (w innych parowozach z tendrem tylko 50km/h przy jeździe tyłem). Na linii Chabówka-Nowy Sącz Ty2 były po wojnie najczęściej spotykanymi lokomotywami aż do lat 90tych.
TKt48 – powojenna konstrukcja „tendrzaka” (parowozu bez osobnego tendra) dzięki symetrycznemu układowi podwozia 1’41’ umożliwia szybką jazdę w obu kierunkach. Wbrew oznaczeniu stosowany głownie do pociągów pasażerkich: podmiejskich i lokalnych, często spotykany w górach, również na trasie Chabówka-Nowy Sącz, gdzie jednak musiał dobierać wody w Limanowej.
http://www.parowozy.best.net.pl/index.php?par=tkt48
OKz32 – słynny tendrzak wyprodukowany w latach 30tych specjalnie na potrzeby linii Kraków-Zakopane (górska linia, cięzkie składy, ostre łuki i częste zmiany kierunku), parowozy tej serii kursowały również na trasie Kraków-Krynica.
Po elektryfikacji linii do Zakopanego parowozy te zostały skasowane z wyjątkiem jedynego egzemplarza, które rdzewiał w Muzeum Kolejnictwa w Warszawie.
Został odbudowany do stanu czynnego w 1992r.
http://www.parowozy.best.net.pl/index.php?par=okz32
TKh49 – fikcyjne na PKP oznaczenie przemysłowego tendrzaka „Ferrum”, produkowanego po wojnie jako lokomotywka manewrowa dla hut, kopalni itp.
Ma ograniczony zasięg ze względu na małą ilość wody i węgla którą może ze sobą zabrać.
http://www.interlok.info/TKh.htm
Tr12 – najstarszy czynny obecnie eksponat – rasowy austriacki parowóz, którego konstrukcja sięga czasów z przełomu wieków. Wraz z garniturem zabytkowych austriackich wagonów bardzo pasuje historycznie do kolei transwersalnej.
http://www.parowozy.best.net.pl/index.php?par=tr12
Ol49 – powojenna konstrukcja lekkiego i zwinnego parowozu pasażerskiego. W górach nie był używany z powodu słabej przyczepności 3 dużych kół – ale do Mszany dojedzie bez problemu. Niemniej bardziej by pasował do Wolsztyna.
http://www.parowozy.com.pl/ol49.htm
Jest jeszcze Ol12 – podobna charakterystyka jak Ol49 tylko konstrukcja austriacka, prawie 40 lat starsza. I niestety skończył się termin ważności naprawy głównej.
Spalinowozy
SN61 – węgierski wagon silnikowy importowany w latach 60tych. Niezbyt udana konstukcja z przekładnia mechaniczną. Trzy takie sprzężone wagony z doczepami jeździły na początku lat 70tych jako ekspresy do Zakopanego. Potem szybko zrejterowały na nizinne tereny Pomorza i Mazur gdzie zostały skasowane w połowie lat 90tych. Czynne ostały się tylko ten oraz drugi w Szczecinie. Trochę zdezelowany, do Mszany dociągnie wagon doczepny, dalej z trudem jedzie sam.
Elektrowozy
Mogą kursować po liniach zelektryfikowanych, np. Kraków-Zakopane.
ET21 – najstarszy przedstawiciel elektrowozów towarowych (używanych też do pociągów osobowych) budowanych w latach 50tych na licencji radzieckiej. Szczególnie rozpowszechnione były w górach i do tej pory nieliczne nowsze lokomotywy tej serii można tam spotkać (a także na kolejach prywatnych). Egzemplarz w Chabówce ma historyczne malowanie z lat 50tych.
EP03 – dość pokraczna jak na dzisiejsze czasy ale na początku lat 50tych była symbolem nowoczesności – szwedzka lokomotywa wyprodukowana przez firmę ASEA do obsługi Warszawskiego Węzła Kolejowego.
Do lokomotyw można dołączać wagony osobowe i towarowe z różnych epok – z przed I wojny światowej, z okresu międzywojennego czy też z lat 50tych i 60tych.
Jest też salonka, wagon klubowy itp.
Poniżej: parowóz Tr12 ze składem przedwojennych wagonów na tle masywu Lubogoszczy, 1993r.
Chabówka-Rabka-Limanowa-Nowy
Sącz
Dużo informacji (w tym opracowania KKMK) jest tu:
http://www.kolej.pl/~bajer/kolej/chns/
SRJP 136, 1994 – 7p plus 2 retro w wakacje, 2004: 2 autobusy Chabówka-Limanowa, 3p. Limanowa-Nowy Sącz.
Trasa biegnie przez
piękny Beskid Wyspowy nazwany tak z uwagi na ukształtowanie terenu.
Opis stacji i ich okolicy.
Chabówka – stacja węzłowa, nazwa pochodzi o małej wsi sąsiadującej z Rabką.
Luxtorpeda
w Chabówce – lata międzywojenne
SP42 w Chabówce – 2003r.
Rabka http://rabka-zdroj.pl/ 500mnpm. Droga Wadowice-Nowy Sącz, w pobliskiej Skomielnej skrzyżowanie z „zakopianką”, od której odchodzi odnoga do przejścia granicznego w Chyżnem. Droga na Zakopane przebiega niezauważenie nad Chabówką wysoką ekranowaną estakadą.
Miejscowość uzdrowiskowa, 13tys mieszkańców, sanatoria (m.in. dla dzieci), domy wczasowe, źródła solankowe. Drewniany kościół z XVw.
Stacja Rabka jest eksploatacyjnie przystankiem, ale handlowo funkcjonuje jak stacja – posiada duży zabytkowy budynek z drewnianą wiata peronową, czynne są kasy. Kiedyś funkcjonowała bocznica z ładownią, ale została rozebrana, a magazyn jest wynajmowany na inne cele. Pasażerowie - turyści: sporo, miejscowi: przed zawieszeniami kursów do Nowego Sącza też trochę. Lokalizacja stacji blisko centrum, ale postój autobusów zlokalizowany dogodniej, bliżej sanatoriów.
Do Rabki Zdroju docierają pociągi elektryczne z Krakowa i Zakopanego, dalej kursowały tylko składy do Nowego Sącza, bo kończą się druty.
Szlaki turystyczne ze stacji: czerwony do schroniska na Maciejowej i dalej na Stare Wierchy i Turbacz (1310mnpm, Gorczański Park Narodowy), niebieski przez Rabkę Zaryte na Luboń (1022mnpm).
Rabka Zdrój „przedwczoraj i dziś”
Rabka Zaryte (470mnpm) – przysiółek ciągnący się wzdłuż doliny Raby.
Stacja: 2 tory czynne, semafory wyjazdowe kształtowe.
Turyści: brak danych, ale trochę miejscowej ludności korzystało z pociągów gdy kursowały regularnie.
Drewniany budynek stacyjny spalił się w latach 90tych, a oryginalny murowany zniszczony był w czasie wojny. Tory: czynne 2.
Obok stacji drewniany kościółek oraz wyciąg narciarski.
Szlaki: niebieski i żółty na Luboń, żółty na Stare Wierchy (918mnpm)
Raba Niżna (430mnpm) – wieś, ośrodek wypoczynkowy.
Przystanek z oryginalnym drewnianym budynkiem z bali w stylu góralskim (ponoć oddolna inicjatywa okolicznej ludności). W 2002 jeszcze funkcjonowała na stacji agencja sprzedaży biletów (kartonikowych!).
Szlaki: zielony na Szczebel w jedną i Turbacz w drugą stronę.
Mszana Dln Marki (400mnpm) – przystanek za mostem przez Rabę, obok drogi Rabka-Mszana Dln.
Mszana Dolna (400mnpm) – miasteczko leżące na skrzyżowaniu dróg Rabka-Nowy Sącz oraz Kraków-Szczawnica, 7tys, baza turystyczno-wypoczynkowa.
Turyści – trochę ich było, również ludność miejscowa korzystała z pociągów przed wygaszeniem popytu. Tory: czynne 2, 2 nieużywane, ponadto czynna bocznica – skład materiałów budowlanych dzierżawi magazyn i korzysta czasem z usług kolei. Obecnie poczekalnia i kasy są nieczynne.
http://www.mszana.pl/ http://www.mszana-dolna.pl/
Szlaki turystyczne to między innymi: zielony i czerwony na Lubogoszcz (967mnpm), czerwony na Szczebel (976mnpm), żółty na Ćwilin (1072mnpm).
Mszana Dolna – „przedwczoraj i wczoraj”.
Mszana dolna – widok z lotu ptaka. Widoczny neogotycki kościół.
W Mszanie tory zakręcają ostro w prawo, porzucając dolinę Raby, aby wraz z drogą nowosądecką wspinać się ostro w górę.
Zdjęcie lotnicze z końca lat 90tych. Na stacji widać sporo wagonów towarowych.
Odcinek z Mszany Dln do Kasiny Wlk jest jednym z najtrudniejszych – około 25 promil (25m na każdy kilometr) wzniesienia.
Pociąg z Limanowej wjeżdza do Mszany, przejeżdżając nad drogą krajową 98.
Pustawy pociąg z Limanowej zjeżdżał od strony Kasiny Wlk. W tym miejscu szosa nowosądecka rozstaje się z torami (omija Śnieżnicę od południa), a ponadto odgałęzia się od niej droga na Dobczyce. W dali widać masyw Śnieżnicy.
Kasina Wielka – rozproszona wieś (ok. 500mnpm), drewniany kościół z 1678r. Sama wieś zlokalizowana jest w dolinie, natomiast linia wije się trawersując masyw Śnieżnicy i tam też zlokalizowana jest stacja (570mnpm), do której prowadzi utwardzana droga.
Tuż przy stacji PKP znajduje się dolna stacja wyciągu narciarskiego. Na północnym stoku warunki narciarskie są bardzo dobre. W nieczynnej poczekalni urządzono wypożyczalnię nart. Do niedawna stacja miała zachowany klimat dawnych czasów, to tu były kręcone pierwsze sceny filmu „Lista Schindlera”. W 1997 r. stacja została trochę zmodernizowana, (zamiast zabytkowych semaforów kształtowych zamontowano nowoczesne świetlne), a po roku stacje zdegradowano do roli przystanku, marnując zainwestowane w modernizację pieniądze. Tory: czynny 1, pozostałe nieczynne i częściowo rozebrane. W zimie nieczynne tory, plac ładunkowy oraz droga dojazdowa służą jako parking dla kilkuset aut narciarzy.
Szlaki turystyczne to między innymi: niebieski na Śnieżnicę (1006mnpm, rezerwat bukowy), zielony do schroniska.
http://www.narty.pl/miasto_polska.php3?idos=57&woj=6
Stacja zamieniona w zimie na parking.
Wyciąg narciarski powyżej stacji.
Niepotrzebny
semafor rdzewieje na tle oszronionej Śnieżnicy
Od stacji Kasina tory wiją się malowniczo w lesie, pnąc się cały czas do góry, aż do osiągnięcia kulminacji na przystanku Skrzydlna (608mnpm).
Tor między Kasiną a Skrzydlną.
Zdjęcie lotnicze masywu Śnieżnicy, wyraźnie widoczna nartostrada, nitka wyciągu, brukowany plac stacyjny oraz leśna przecinka linii kolejowej.
Skrzydlna – najwyższy punkt na linii, przystanek na zboczu Śnieżnicy, obok kilka zabudowań, centrum wsi w dolinie 2 km na północ, bliżej przysiółek Porąbka.
Tor od Skrzydlnej ostrymi łukami opada w stronę doliny Łososiny.
Dobra k. Limanowej (ok. 480mnpm) – duża wieś w dolinie Łososiny, drewniany kościół z XVIIw, muzeum parafialne. Stacja jest nieco powyżej wsi, zaraz za stacją wysoka stalowa estakada. Obecnie stacja została zdegradowana do roli przystanku, budynek stacyjny zamknięty (jedynie górne piętra używane jako mieszkalne tak jak w większości tego typu budynków), z niegdysiejszych 4 torów rozebrano 2, a jeden przelotowy jest czynny, semafory kształtowe są nieczynne (o ile jeszcze są).
Szlak turystyczny zielony na Łopień (951mnpm)
http://www.regioset.pl/gazeta.php?choice=966
Dobra: tylko pies z kulawą nogą zainteresował się jedynym weekendowym pociągiem z Limanowej.
Zbudowana na łuku toru estakada za stacją Dobra k.L.
Od Dobrej tor opada północnym zboczem doliny Łososiny, niżej jest lokalna droga, a wzdłuż południowego zbocza biegnie droga krajowa 98.
Podłopień, Dobra k.L.- Tymbark. Kamienny przepust ponad
potokiem i lokalną drogą na Jodłownik.
Tymbark (ok. 400mnpm) – mała miejscowość (3tys), centrum
znajduje się na wzniesieniu bliżej drogi krajowej 98. Tuż obok stacji dawne
Zakłady Przetwórstwa Owocowo-Warzywnego – teraz słynna firma Tymbark SA (ta od
soków). Niestety zrezygnowała z usług kolei i wozi wszystko TIRami, zakładowa
bocznica nie używana. Po zachodniej stronie stacji są bocznice do tartaku (też
nie wiem czy czynne).
Stacja ma 4 tory (2
czynne), semafory świetlne, mały drewniany budynek stacyjny (przypuszczalnie
powojenna prowizorka, obok solidny murowany WC). Pasażerowie – turyści – b.
mało, miejscowi: było trochę.
Szlak turystyczny żółty na
Mogielnicę 1170mnpm
Piekiełko – mały przystanek, gdzieniegdzie
nieliczne domy. Pomiędzy Tymbarkiem a piekiełkiem malowniczy przełom Łososiny.
Łososina Górna - również mała wieś, ok. 350mnpm. Przed przystankiem
odgałęzia się bocznica do tartaku (chyba nieużywana). W Łososinie kolej
opuszcza dolinę rzeczki o tej samej nazwie i ponownie się wspina. Szlak zielony
biegnie przez grzbiety Sarszyna i Szalasza do stacji w Pisarzowej.
Limanowa (ok. 400mnpm) – największa na trasie miejscowość
(15tys), stolica powiatu, ośrodek przemysłowy (m.in. naftowy). Bazylika http://www.limanowa.tarnow.opoka.org.pl/,
turystyczny szlak „papieski”.
Stacja ma 5 torów (3
czynne), używane są niektóre bocznice, semafory świetlne. Budynek z lat 60tych
XXw, oryginalny 2piętrowy zniszczony w 1945r. W budynku urzęduje dyżurna ruchu,
ale bilety sprzedawane są w pociągu, poczekalnia zamknięta. 3x dziennie (w
sob/niedz 1x) kursuje stąd szynobus do Nowego Sącza. Stamtąd też kursuje pociąg
towarowy. Stacja PKP położona jest obok drogi krajowej 98 która potem skręca w
stronę centrum, gdzie jest zlokalizowany dworzec PKS, kursuje też sporo busów
różnych prywatnych firm. Przed stacją przejazd strzeżony (obecnie chyba bez
obsługi) na drodze do Bochni.
Pasażerowie: było sporo,
teraz najwyżej kilku.
Limanowa w 2004
Linki:
i ciekawa dyskusja w naszym temacie! http://forum.limanowa.net/viewtopic.php?t=528
Pisarzowa – wieś, 500mnpm, drewniany kościółek z XVIIIw.
Niegdyś była tu stacja,
ciekawie położona w łuku i na spadku. Obecnie zdegradowana do roli przystanku,
tory dodatkowe rozebrane. Zaraz za Pisarzową tory zaczynają opadać i tak aż do
doliny Dunajca. Szlak zielony z Łososiny Górnej.
Męcina Podgórze – przystanek na zboczu doliny Smolnika, zbudowany w
drugiej połowie XXw, do obsługi sporej (ok.3tys) ale rozproszonej wsi Męcina.
Męcina – ok. 400mnpm, ongiś malowniczo wpisana w łuk toru
stacja, jako pierwsza padła ofiarą cięć i została zdegradowana do roli
przystanku. Na północy wznosi się Babia Góra ale to zbieżność nazw, 727mnpm.
Chomranice – przystanek, również zbudowany po II Wojnie
Światowej. We wsi drewniany kościółek z końca XVIIw.
Klęczany – przystanek, mała wieś, duży kamieniołom do którego
odgałęzia się bocznica.
Marcinkowice – dość duża stacja towarowa używana do obsługi
kamieniołomu i odstawiania niepotrzebnych wagonów. Od Marcinkowic do Nowego
Sącza jest już trakcja elektryczna, ale chyba nieużywana. Marcinkowice to
najniżej położona stacja na linii – 252mnpm. Potem linia zakręca na południe i
biegnie w górę doliny Dunajca.
Nowy Sącz Chełmiec – przystanek dobudowany we wsi stanowiącej teraz
lewobrzeżną część Nowego Sącza. Po chwili tory zakręcają na wschód, po
przejechaniu przez most na Dunajcu ponownie na południe, wzdłuż skarpy na
której zbudowane jest miasto.
Nowy Sącz Miasto – przystanek położony blisko centrum, tylko trochę
poniżej. Stolica powiatu a dawniej
województwa, 90tys. mieszk.
Ruiny zamku królewskiego(z
zasów lokacji miasta przez Kazimierza Wielkiego), kolegiata, klasztory,
kościoły, synagoga, ratusz, rezydencja Lubomirskich.
http://nowysacz.naszemiasto.pl/
Nowy Sącz (ok. 300mnpm) – stacja węzłowa (kierunki na Muszynę i
Stróże), lokomotywownia, Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego.
Nowy
Sącz-Stróże
Odcinek ten jest
fragmentem zelektryfikowanej linii Tarnów-Stróże-Nowy Sącz-Muszyna-Plavec.
W ciągu kolei
transwersalnej jest to obecnie jedyny odcinek dwutorowy. Między Kamionką i
Mszalnicą znajduje się tunel, a przed Grybowem malowniczy zjazd po pętli prawie
360deg.
Nowy Sącz Jamnica
Kamionka Wielka
Mszalnica
Ptaszkowa
Grybów
Stróże
Stróże-Jasło-Zagórz
Odcinek ze Stróży do Jasła
jest zelektryfikowany.
Polna
Szalowa
Wola Łużańska
Moszczenica Małopolska
Gorlice Zagórzany
Libusza
Biecz
Siepietnica
Skołyszyn
Przysieki
Jasło Niegłowice
Jasło
Gliniczek
Tarnowiec
Jedlicze Męcinka
Jedlicze
Krosno Turaszówka
Krosno Polanka
Krosno
Krosno Miasto
Targowiska
Widacz
Wróblik Szlachecki
Milcza
Besko
Zarszyn
Długie
Nowosielce
Sanok Dąbrówka
Sanok Miasto
Sanok
Nowy Zagórz
Zagórz-Chyrów
Odcinek Zagórz-Chyrów jest
fragmentem linii Przemyśł-Chyrów-Zagórz-Medzilaborce.
Zagórz
Załuż
Lesko Łukawica
Jankowce
Uherce Tunel
Uherce
Olszanica
Ustianowa
Ustrzyki Dolne
Krościenko
[granica państwa, dalsze
stacje wg stanu na rok 1920]
Starzawa
Chyrów
Chyrów-Sambor-Stryj-Stanisławów
„Kolej Dniestrańska”
Odcinek Sambor-Stryj jest
zelektryfikowany wraz z odgałęzieniem do Truskawca.
Felsztyn (ob.
Horodowiczi?)
Głęboka
Nadyby
Wojutycze
Biskowice
Sambor
Kulczyce
Dublany
Dorożów
Dobrowlany
Drohobycz
Bolechowce
Gaje Wyżne
Zawadów
Stryj
Morszyn
Lisowice
Bolechów
Tiapcze
Dolina
Rachin
Krechowice
Broszniów
Hołyń
Kałusz
Chocin
Wisłowa
Bednarów
Majdan
Ciężów
Pawełcze
Stanisławów (obecnie
Iwanofrankowsk)
Stanisławów-Husiatyń
Odcinek Chryplin-Buczacz
obecnie nie jest pokazywany na mapach, przypuszczalnie pod koniec wojny most na
Dniestrze i/lub tunel koło Buczacza zostały zniszczone. Do Czortkowa można
dojechać z Kołomyi przez Zaleszczyki
Most nad Dniestrem w Zaleszczykach
Stanisławów
Chryplin
Tyśmienica
Pałachicze
Oleszów
Niznów
Komarówka
Korościatyń
Wyczółki
Monasterzyska
Czechów
Jezierzany Bar
Buczacz
Pyszkowice
Dzuryn
Białobóżnica
Biała Czortkowska
Czortków
Wygnanka
Hadyńkowice
Kopyńczyce
Krogulec
Wasylkowice
Czabarówka
Husiatyń
Literatura
[1] http://mapy.wrotamalopolski.pl
interaktywne plany i zdjęcia lotnicze województwa małopolskiego
[2] www.plk-sa.pl
Polskie Linie Kolejowe
[3] http://woznyj.republika.pl/
Interaktywna historyczna mapa polskiej sieci kolejowej
[4]
http://kolej.kurczak.one.pl/stacje_lista.php
http://www.kolej.pl/tory/varia/baza.shtml
Bazy danych o stacjach i liniach PKP
[5] http://www.nsik.com.pl/archiwum/51/a15.html
Żywieczcyzna na starych pocztówkach
[6] http://www.wiw.pl/geografia/miasta/
Słownik miast polskich
[7] http://www.skansen.koti.pl/
Strona skansenu w Chabówce
[8] http://awa.mat.agh.edu.pl/~parowozy/
Dane o parowozach
[9] http://bitek23.w.interia.pl/ska_pom.html
Parowozy - zachowane pomniki
[10] http://www.kolej.pl/~bajer/kolej/chns/
Strona M.Bajera o linii Chabówka-Nowy Sącz
[11] http://www.kmkkm.tk.krakow.pl/train/polskie_szlaki_kolejowe/chabowka_nowy%20sacz.html
Polskie Szlaki – linia Chabówka – Nowy Sącz
[12] http://www.staredworce.friko.pl/data/index.HTM
Galeria starej fotografii kolejowej
[13] Andrzej Matuszczyk,
„Beskid Wyspowy, Część Zachodnia”, PTTK 1986
http://czytelnia.onet.pl/0,1091367,do_czytania.html
Fragmenty nowego wydania książki A. Matuszczyka
[14] http://www.beskidy.echonet.pl/tpszlaki.php?szuk=all&d=175&g=200
Szlaki piesze - Beskidy
[15] http://www.zwoje-scrolls.com/zwoje35/text26.htm
Sądecki Rudymentarz